Verschillende mensen wezen me afgelopen zondag op een interessant artikel op de website van de NOS. Steeds meer schrijvers en dichters produceren interessante romans en bundels waarin de klimaatverandering een hoofdrol speelt en personages te kampen krijgen met de gevolgen van extreem weer, overstromingen en hittestress. Adriaan van Dis stond op de foto en verschillende schrijvers werden opgevoerd. Toch een beetje jammer dat de NOS Leegland niet noemde in dat rijtje. Vandaar deze blog!
De klimaatverandering is niet het hoofdonderwerp van Leegland, maar het speelt wel een belangrijke rol op de achtergrond. Ik houd er niet zo van om mijn lezers te veel met de neus op de feiten te drukken, dus laat ik liever zien wat de klimaatcrisis heeft veroorzaakt in mijn wereld. Maar wie Leegland goed leest, ziet wel waar ik het over heb. Zo begint het boek al vrij snel met een verschrikkelijke donderbui met hagel in de zomer, maken Senna en Julius een flitsstorm op zee mee en is er sprake van een klimaatoorlog in het verleden. En ja, het feit dat Nederland half onder water staat moet toch ook iets zeggen, nietwaar?
Realistisch?
“De afgelopen jaren worstelden romanschrijvers ermee hoe ze dit nu eigenlijk op een realistische manier konden brengen, maar intussen is de verbeelding allang ingehaald door de natuur. Zo geven de recente overstromingen in Duitsland, België en Nederland schrijvers ook wel vrijheid, want lezers zullen niet gauw meer zeggen dat iets wel heel vergezocht is.” Geert Buelens, hoogleraar Nederlandse Moderne Letterkunde op de website van de NOS.
Wat heeft die man gelijk. Iets soortgelijks overkwam mij toen ik Leegland net af had en we in lockdown gingen. En de afgelopen weken zien we hoe over de hele wereld enorme branden woeden, dorpen wegspoelen en mensen in Portland sterven als gevolg van extreem hoge temperaturen. De klimaatcrisis is er al, hoewel er nog steeds mensen zijn die er niet in geloven. Maar ja, er zijn ook volksstammen die beweren dat corona niet meer is dan een onschuldig griepje. Toen ik op tv zag hoe woest kolkend water door de straten van Limburgse, Belgische en Duitse dorpen stroomde, dacht ik aan Leegland. Ik zag een caravan vermorzeld worden onder een brug en hoe er van een Duits dorp nauwelijks meer over bleef dan een stapel brokstukken. Zo is het dus gegaan, dacht ik, toen mijn wereld onder water kwam te staan.
IPCC-rapport
En toen kwam dat alarmerende rapport uit over de huidige stand van zaken van het klimaat, het IPCC-rapport, gemaakt door het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Nou, schrijvers die daar doorheen bladeren hebben meteen genoeg inspiratie voor stapels nieuwe boeken, films en gedichten. Dit lijstje heb ik meteen toegevoegd aan mijn documentje ideeën voor het vervolg op Leegland.
Als de aarde verder opwarmt, leidt dat tot nog grotere veranderingen in het klimaat. Dat betekent vooral:
Intensere en frequentere hittegolven
Meer hittegolven in de oceanen
Meer en vaker zware regen
Vaker droogte
Meer zware tropische cyclonen
Steeds minder ijs op de Noordpool
Afname van de permafrost
Bron: IPCC
Rap doorschrijven
Wat kan ik als schrijver doen om ervoor te zorgen dat die klimaatverandering wordt teruggedrongen? Behalve dan wat ik als mens zelf kan ondernemen? In ieder geval rap doorschrijven aan het vervolg op Leegland, waarin de klimaatellende nog meer dan in het eerste deel een nadrukkelijke rol speelt. Dat doe ik al meteen in het begin, als we kennis maken met Dion, een jongen die woont in overstroomd Amsterdam. In onderstaande scène roeit hij naar de verdronken binnenstad, op zoek naar eten.
De contouren van de oude stad kwamen snel dichterbij. De half weggezakte huizen, de kale bomen en dan weer een grote watervlakte met aan de overkant verweerde, scheve torens die half boven de golven uitstaken.
‘Nieuw Venetië,’ fluisterde hij.
Zo had zijn opa het oude centrum van Amsterdam altijd genoemd. Vorige zomer hadden ze gebladerd in een oud boek van voor de klimaatoorlog toen het Nieuwe Romaanse Rijk Italië heette en het echte Venetië nog niet door de zee was verzwolgen. En zijn opa had gelijk: op mooie dagen zoals vandaag had de oude stad wel iets weg van de plaatjes in het boek, maar dan zonder de hordes mensen en de vele kleurrijke gondels
Schrijvers met een missie
Tot slot, nog even over dat stuk van de NOS over klimaatromans. Goed dat zoveel schrijvers en dichters zich bewust zijn van de dreiging en met hun verhalen en gedichten mensen op een andere manier wijzen op wat ons te wachten staat als we niets doen. Overigens is er vorig jaar ook een prachtige bundel uitgekomen met korte verhalen: Voorbij de storm. Ook niet genoemd door de NOS, maar zeer de moeite waard om te lezen!
