Schrijven is schrappen. Kill your darlings. Dat gezegde geldt voor schrijvers, maar ook voor filmmakers. Zelf vind ik het erg leuk om na een film op YouTube te kijken naar scenes die na het filmen zijn geschrapt. Sterker nog, ik heb alle ‘extended editions’ van The Lord of the Rings-trilogie meerdere malen bekeken. Maar hoe zit het met de geschrapte delen uit Leegland? Deleted scene 1: de chip van Julius.
In de allereerste versie van Leegland, dat ik in 2015 nog Het Verlaten Land noemde, komt een scène voor die ik pas eind 2019 heb geschrapt. Met spijt in het hart, want het was een spannend stuk. Toch moest het eruit: ik leg hieronder uit waarom.
Gevaar!
Het volgende fragment komt uit het einde van een hoofdstuk, waarin het perspectief bij Senna ligt. De situatie: Senna en Julius hebben zich verstopt in een boerderij, maar hun achtervolgers zijn opeens vlakbij en ze moeten opnieuw vluchten.
Senna bleef staan om nog een keer goed te luisteren. De stemmen werden luider. Het leek wel of ze wisten waar ze waren. Ze sloeg haar hand voor haar mond en greep Julius bij zijn arm.
‘Je hebt een tag!’ zei ze. ‘Daarom zijn ze hier. Ze zijn jou op het spoor.’
Ze greep zijn linkerarm en liet haar vingertoppen over zijn huid glijden. Meteen vond ze een bobbel aan de binnenkant van zijn elleboog. ‘Gevonden.’
Ze haalde het vleesmes uit haar binnenzak. Zelfs in de schemering zag ze dat Julius verbleekte. ‘Nu even flink zijn,’ zei ze en stak toe.
Na deze cliffhanger begint het volgende hoofdstuk vanuit het perspectief van Julius.
Julius snakte naar adem, propte een vuist in zijn mond en beet de knokkels rauw. Alles om het maar niet uit gillen van de raspende pijn die zijn arm teisterde. Vlijmscherp schoot de pijn van zijn elleboog naar zijn schouder en weer terug, als een bliksemflits die nergens in kon slaan. Als hij iets in zijn maag had gehad, was hij gaan braken.
‘Zo, klaar alweer,’ zei het soldatenmeisje, zoals hij haar was gaan noemen. Ze liet de chip zien die ze uit zijn elleboog had gesneden en smeet het bebloede, verraderlijke ding in de struiken. ‘Dat viel mee toch?’
Weg met die chip
Geweldig stukje, vond meelezer Saskia Maaskant, maar ze wees erop dat ik mezelf in de problemen had gebracht. Ik had namelijk bedacht dat deze chip niet alleen soldaten liet zien waar een ontsnapte gevangen was. Eenmaal buiten bereik zou de chip een gif activeren waardoor de gevangene onmiddellijk zou sterven. Leuk bedacht, maar ja, later in het verhaal kwam die chip niet meer van pas. Sterker nog, die chip kwam niet meer terug en dat maakte het vervolg onwaarschijnlijk. En dus gaf ik Saskia gelijk en gooide ik de hele scène eruit. Jammer, maar helaas. Het betekende dat de volgende scène ook niet mocht blijven.
Op haar teken ging Julius op zijn hurken zitten en wachtte op wat er komen ging. Nu hoorde hij ook iets. Stemmen die onverstaanbare kreten uitsloegen. Kermden zelfs.
‘Het klinkt of ze pijn hebben,’ fluisterde hij. ‘Dat zijn geen soldaten.’
Senna knikte. ‘Dat zijn vluchtelingen als wij. Met een tag die nu buiten het bereik is van de bewakers.’
‘Dat is toch goed?’
‘Nee, ik ben bang van niet. Als jij je tag nog had gehad dan zou je nu ook op de grond liggen te creperen.’ Ze keek even naar hem om. ‘Wist je dat niet? Tags hebben twee functies: opsporing en zelfvernietiging.’
Ze hoefde al niets meer te zeggen, hij kon zich al een voorstelling maken van wat er gebeurde. ‘Kunnen we niets voor ze doen?’
‘Nee, niet als ze tags dragen. Kom, we gaan even kijken. Misschien hebben ze eten bij zich.’
Senna stond al helemaal in de overlevingsstand, realiseerde Julius zich. Overleven geen koste van alles. Hij haastte zich achter haar aan.
Plotseling stonden ze op een open plek in het bos. In het midden lagen drie gestalten op de zandgrond. Een lag stil, de andere twee kronkelden en kermden.
‘Nog even,’ zei Senna. ‘Het kan niet lang meer duren.’
Zoveel egoïsme werd Julius te veel. Hij rende de open plek over en viel op zijn knieën bij de twee nog levende vluchtelingen. Hij herkende een vrouw die tegelijk met hem op de trein was gezet. Haar ogen puilden uit hun kassen en er stond schuim op haar mond. Nog een keer trok ze haar rug hol en toen was ze weg. Haar hoofd viel opzij. De man naast haar hield het nog iets langer vol, maar ook hij was ten dode opgeschreven.
Julius pakte de hand van de vrouw en keek op naar Senna, die naast hem was komen staan. ‘Ze zijn gewoon dood, Senna. Hoe kan dit?’
Hoewel hij deze mensen niet kende, sneed het verdriet over hun dood door zijn ziel. Ze hadden samen verder kunnen gaan, iets nieuws opbouwen. Dit was zo zinloos.
‘De geheime politie gebruikt al langer van dit soort tags,’ zei ze. ‘Zo kunnen ze gevangen eronder: ze kunnen je er mee opsporen en als het je lukt om weg te komen is dit wat er gebeurt.’
‘Verschrikkelijk,’ zuchtte Julius. Hij woelde met een hand door zijn scheef geknipte haardos. ‘Dus ik had er ook zo bij kunnen liggen.’
Senna knikte. Zag hij nou een trillend ooglid, een zweem van medelijden?
‘Wat doen we nu? Begraven?’
‘Ben je besodemieterd?’ Geroutineerd fouilleerde ze de lijken. ‘Kijk, hier hebben we tenminste wat aan.’ Ze liet hem een doosje pillen zien en een fles water. ‘Kom, we gaan verder. Ik hoor de rivier. We moeten vlakbij zijn.’
Schrappen met pijn in mijn hart
Deze twee scènes zijn nog maar een paar voorbeelden van lappen tekst die ik ooit schreef, maar die ik moest schrappen. Soms met pijn in het hart. Soms vanwege de keuzes die ik had gemaakt. Of omdat ik vond dat een fragment niets toevoegde of juist te veel weg gaf. Gelukkig heb ik alles bewaard en kan ik af en toe op deze website zo’n afgekeurde parel met jullie delen. Binnenkort een scène die ik pas in de zomer van 2020 schrapte omdat ik niet goed had opgelet waar Meppel lag ten opzichte van Hoogeveen.
Trouwens, deze fragmenten komen dus uit mijn allereerste, ongecorrigeerde versie van Leegland. Ongepolijst, recht uit het hart geschreven. Ik merk bij het herlezen van die versie meteen dat het verhaal toen al potentie had. Ben nog steeds blij dat ik heb doorgezet!
