Wat was het een heerlijk gesprek afgelopen vrijdagavond bij Boomker Boeken in Haren. Elke Maasbommel en ik gaven samen een lezing over Wat we kunnen weten, de nieuwe en nu al zeer populaire roman van Ian McEwan en de overeenkomsten van dit boek met mijn Leegland-trilogie. Zo’n veertig bezoekers hingen tijdens dit gesprek aan onze lippen! Met dank aan Petra en deze geweldige boekhandel!
Het rijzende water, dat was de titel van ons evenement en ons verhaal ging dan ook vooral over de gevolgen van klimaatverandering, zoals Ian McEwan deze in zijn boek beschrijft en ik in de mijne. Hoewel hij een heel ander verhaal vertelt in zijn roman dan ik, lijkt zijn wereld erg op de mijne. Allebei gaan we ervan uit dat Europa in de toekomst, zeg begin volgende eeuw, grotendeels onder water komt te staan, waardoor de mensen die dan nog leven (en dat zijn er een stuk minder dan nu) moeten zien te overleven op eilanden. In mijn boeken is er sprake van een dictatuur en opstand daartegen, in de zijne speelt de politiek een minder grote rol. Wellicht is er wel degelijk een overheid die mensen onderdrukt, maar zijn hoofdpersoon is volledig in beslag genomen door zijn zoektocht naar een gedicht dat is verdwenen om daar teveel over na te denken. En doordat we de wereld door zijn ogen zien, hebben we als lezers geen idee wat er nou precies aan de hand is.
Over Wat we kunnen weten
We beginnen de avond met een inleiding door Elke over Ian McEwan en deze roman. Zo vertelt ze dat de schrijver iets met overstromingen wilde doen en toen op het idee kwam van Engeland als archipel van eilanden, waar de hoofdpersoon Tom Metcalfe les geeft op de universiteit van South Downs. In 2119 bestaat heel Europa uit kleine eilandstaatjes en maakt Nigeria de dienst uit. Van Amerika is alleen bekend dat krijgsheren elkaar daar bestrijden. Aangezien Nigeria de internetkabels onder de Atlantische Oceaan steeds doorsnijdt is er verder weinig over bekend.
Die grote overstroming van Europa is trouwens het gevolg van een kernbom die per ongeluk boven de oceaan is ontploft en een tsunami heeft veroorzaakt. Tom vertelt het allemaal zonder veel emoties: het is lang geleden gebeurd en hoewel de wereld tegenwoordig nogal radioactief is, maakt hij zich er niet echt druk over. Hij is wel zeer begaan met onze tijd en dan vooral met de grote dichter Francis Blundy die in 2014 een sonnettenkrans schreef voor zijn vrouw Vivien. Blundy droeg zijn gedicht voor op haar verjaardag met een kleine groep mensen erbij en daarna is er nooit meer iets vernomen. Tom wil dat gedicht opsporen, maar ja, overal is water en reizen is gevaarlijk, want het wemelt van piraten in bootjes. Zo weeft McEwan een intrigerend beeld van een toekomstige wereld, een man die zo nostalgisch is over het verleden dat hij zelfs verliefd wordt op Vivien, al is zij al honderd jaar dood. Elke en ik zijn het er roerend over eens dat hij hiermee echt een bijzonder mooi boek heeft geschreven dat ook veel zegt over onze tijd en de manier waarop wij omgaan met de planeet.
Voorlezen
Tussendoor lazen we allebei voor: Elke uit McEwans boek en ik uit Zonderland. Hoezeer literatuur kan raken aan de realiteit werd glashelder toen ik een stukje voorlas over Senna in Kopenhagen. Tijdens het lezen besefte ik weer dat ook mijn verhalen soms eng actueel zijn. Ik heb het dan over deze passage waarin Senna op de Nederlandse Academie leert over de geschiedenis van haar land.
‘Je stond daarnet beneden een portret te bekijken,’ zei hij. ‘Weet je wie dat was?’ Ze schudde haar hoofd. ‘Dat was onze koningin. Toen de Republikeinse partij de democratie wilde afschaffen door allerlei dictatoriale noodwetten af te kondigen, weigerde zij haar handtekening te zetten en vluchtte ze met haar familie hierheen. Wil je horen hoe dat is gegaan?’
Dat van die noodwetten was ik zelf alweer vergeten, maar wie afgelopen tijd de politiek in de Tweede Kamer een beetje heeft gevolgd, ziet meteen waar ik op doel!
Levendige gesprekken
En zo raakten Elke en ik verzeild in een levendig gesprek over literatuur, geschiedenis, de kracht van kunst en de dreiging van klimaatverandering. Er kwamen mooie vragen uit het publiek en in de pauze gingen de gesprekken gewoon door, ook tijdens het signeren. Al met al was het een fantastische avond. Voor herhaling vatbaar, let dus goed op mijn aankondigingen op deze website en de social media!
Ps: Wat we kunnen weten en de Leegland-trilogie hebben niet alleen overstromingen, stormen, virussen, eilandenrijken en klimaatellende gemeen. We zullen in de toekomst hoe dan ook moeten geloven aan eikeltjeskoffie, proteïnecakes en sojakoeken! En voor kerktorens ziet het er hoe dan ook niet goed uit. Kijk en vergelijk!
